Możemy tu podyskutowac ogólnie o wymarłych wodnych gadach, a można tez o ich możliwych powiązaniach z niektórymi wodnymi kryptydami.
Może najpierw wypadałoby cos o nich powiedzieć....
Przede wszystkim, plezjozaury, ichtiozaury i mozazaury NIE BYŁY GADAMI NACZELNYMI, a już NA PEWNO NIE DINOZAURAMI!
Jedynymi gadami naczelnymi należącymi do ,,klanu mezozoicznych władców mórz" były pewne silnie wyspecjalizowane krokodyle.
Tak więc ja wymieniłbym 4 główne grupy:
Nadrząd Ichtyopterygia - do nich nalezały
ichtiozaury, najbardziej wyspecjalizowane z gadów wodnych, przypominające delfiny. Miały jednak pionową płetwę ogonową podobnie jak ryby.
Należały do nich największe gady morskie w historii - największy gatunek,
Shonisaurus sikannensis, dorastałdo 23m długości. Pojawiły się w triasie (245-204mln lat temu), wymarły w kredzie, 15mln lat przed zagładą dinozaurów i innych wielkich gadów.
Do tego nadrzędu należeli tez przodkowie ichtiozaurów.
Nadrząd Sauropterygia - do nich należały
plezjozaury (Plesiosauria); zarówno te długoszyje, jak i krótkoszyje pliozaury.
Długoszyje formy (
podrząd Plesiosauroidea), jak elasmozaury lub kryptoklidy, mogły dorastać do 14- 16 m długości, przy czym ich głowy miały zaledwie ok. pół metra długości. Krótkoszyje (
podrząd Pliosauroidea), jak kronozaur czy liopleurodon, nazywane są często ,,T-rexami oceanów", osiągały prawdopodobnie ok. 10 m długości, choć znajdowano kości okazów, których długość szacuje się na 15m. Plezjozaury zamieszkiwały morza właściwie w całej erze mezozoicznej (220-65mln lat temu).
Kolejnym ich rzędem były żyjące 230-180mln lat temu (w triasie)
notozaury (Nothosauria), znacznie mniejsze od plezjozaurów, nie przekraczjące 3m. Przypominały swoim wyglądem jaszczurki.
Być może do zauropterygiów nalezą tez
plakodonty (Placodontia), rząd triasowych gadów. Grzbiet niektórych form pokryty był płytkami, tworzącymi pancerz, który upodabniał je do żółwi. Ich skamieniałości znajdowano na terenie Europy i Środkowego Wschodu.
Plezjozaur z grupy Plesiosauroidea
Pliozaur
Trzecią grupą wielkich morskich drapieżców były
mozazaury (Mosasauridae), stanowiły rodzinę w podrzędzie jaszczurek, spokrewnioną ze współczesnymi waranami. Pojawiły się w późnei kredzie i żyły bardzo krótko - wymarły wraz z dinozaurami (ponoć... ;]). Były to największe spośród znaczących morskich drapieżników ery mezozoicznej -dorastały do 17,5m. Co intersujące, mimo iż nie były gadami naczelnymi, ich zęby były umieszczone w zębodołach, podobnie jak zęby krokodyli. Zamieszkiwały płytkie, ciepłe morza. Ich skamieniałości znajdowano na całym świecie, min w Holandii, na Nowej Zelandii, w USA, Kanadzie, Australii, Afryce.
Wśród tych gadów była tylko jedna grupa gadów naczelnych - krokodyle z rodziny
Metriorchynchidae. Dorastały do 6m długości, były wysmukłe i wydłużone, kostny pancerz miały zredukowany. Charakterysyczną ich cechą była pionowa płetwa na końcu ogona, taka jak u ryb. Zamieszkiwały morza nie tylko w jurze i kredzie - żyły jeszcze przez pewien czas po masowym wymieraniu, mającym miejsce pod koniec kredy. Interesującymi ich przedstawicielami były dakozaury - krokodyle z potężnymi, stosunkowo wysokimi czaszkami, przypominającymi czaszki teropodów, takich jak allozaur.
Dakosaurus
Metriorchynchus
Możnaby tez wymienić Archelona - olbrzymiego żyjącego w kredzie żółwia, który dorastął aż do 4,6 metra długości, od nosa do ogona.
To tak w WIELKIM skrócie........