Quatlwork publications.
pub. by september 2014 .
autor: Tomek Pietrzak
Zarys wiedzy. Daniel Defoe pisał kiedyś "jest bowiem w człowieku dziwna jakaś ciekawość i chęć badania rzeczy nieznanych." Kryptozoologia polska to tropienia ukrytych populacji dzikich zwierząt występujących w niedostępnych regionach kraju tadżyckiego lub górach sawannowych pośród pustyń w Czadzie północnym. Rzucamy światło na nieznane krainy jak to było zamysłem od samego początku. Tak właśnie kryptozoologia jest rzucaniem światła na cienie populacji gadów czy ssaków występujących w nieznanych krainach. Skryte-gatunki (a nie jak błędnie się sądzi kryptydy) są właściwą nazwą dla znanych dla folkloru form biologicznych niestwierdzonych przez naukę zoologiczną. Wśród ludności zamieszkującej pradawne osady w kotlinach lub w głębi nieprzebytych lasów praktykowano wyprawy, których celem było zebranie wystarczających przesłanek z lokalnej wiedzy o nieznanych zwierzętach. Można z pełnym przekonaniem być pewnym, iż tradycja zoologiczna winna kontynuować takie projekty, które stają się wrotami odkryć nieujawnionych populacji. Jan Stanisław Kubary podłożył wielkie zasługi dla zbadania Karolinów. Na wielu terenach był pierwszym białym człowiekiem. Tworzył mapy i gromadził kolekcje przyrodnicze. Opisał co najmniej cztery gatunki ptaków, a także wiele owadzich form. Prawdziwą rzadkość gabinetową w jego zbiorze zebranym dla warszwaskiego gabinetu stanowił zębacz, gołąb sowodziuby (Diduculus strigrostis). Kubary był także twórcą konchologii pacyficznej. "Jestem biednym wyrzutkiem" mawiał. Zaczynał swoje badania w roku 1869 na statku płynącym ku wielkim wodom. Poświęcił ponad 30 lat na badanie wysp Mikronezji, ich fauny i etnografii ludów. Wiele jednak pozostało spraw niewyjaśnionych. Pewne prymitywne ludy oraz obca fauna panoszą się jeszcze w dzisiejszych czasach po tych odległych wyspach. Równie świadomy wielu niezbadanych krain był Edward Strumpf, prowadzący swoje badania na Kaukazie. Znajdujemy w jego zapiskach z obrazów z Kaukazu m.in. barwne opisy południa Gór Dagestańskich. Badania Azji Środkowej w Polsce sięgają czasów średniowiecza od kiedy to Benedykt Polak wyruszył z poselstem do Karakorum. Wartościowe projekty przyrodnicze w Azji Środkowej miały miejsce również w XIX wieku za sprawą Karola Bohganowicza jako geologa. Szczególnie zagadkowo przedstawia się Hindukusz, pasmo górskie w Azji Środkowej rozciągające się na długości przeszło 800 km. Od zachodu graniczą z tajemniczymi górami Safed Koh. Hindukusz stał się obiektem eksploracji polskich badaczy i alpinistów. Charakter interdyscyplinarny miały wyprawy badacza i generała Bronisława Grąbczewskiego, który po przebyciu Gór Kaszgarskich osiągnął przełęcze Kotale Wachdżir i Kiklik Dawan przekraczające wysokość 4700 m.n.p.m. A był to rok 1888. Od roku 1960 region te badało przeszło sześciuset polskich alpinistów. Pod kierownictwem wypraw Bolesława Chwaścińskiego w 1960 zapoczątkowano liczne wyprawy do północnego kraju afganów. Za cel wyprawy obrano sobie wówczas szczyt Noszak (7492 m. n.p.m.). Brak informacji o kartografii północnego Afganistanu skłaniał polaków do sporządzania map tego jakże nieznanego terenu. Pięć lat później osiągnięto północną ścianę Kohe Szchaur (7084). Zamiarem klubu Politechniki Warszawskiej była eksploracja szczytów otaczających doliny Qala-i Pandża i Eszan. Zdobyto i poznano pewne z tych obszarów. Jak pisze badaczka Marek z Akademii Słupskiej, "jeszcze do końca lat sześćdzięsiątych wiele fragmentów Hindukuszu było uznanych za terra incognita. Za sprawą polskich eksploratorów zostały one rozsławione i opisane"......Jak dalej pisze". Należy podkreślić, że grupa krakowska w 1971 roku po raz pierwszy poza tubylcami dotarła w doliny Eszan, Chaszpak, Sast i Issik w nieznanym wówczas paśmie gór Wachańskich". Efektem wielu z tych wypraw było osiąganie nieznanych szczytów. W wyniku prac eksploracyjnych polskich alpinistów opracowania terenu wzbogaciły się o liczne badania topograficzne. Dostarczono rozlicznych fotografii, rysunków i map szkicowych dolin oraz masywów górskich. Nie łudźmy się jednak, jeśli ktokolwiek myśli o dobrym poznaniu tego obszaru. Fauna ssaków może być poznawana w sposób inny, np. poprzez poszukiwania pasożytów lub tak jak polski program badania mrówek nizin północnego Afganistanu. Do dziś cały ten rozsiany obszar jest opisywany jako kraina zamieszkania nieznanych dzikich ludzkich kreatur oraz groźnych zwierząt, które były widziane tylko przez zbłąkanych krajowców. poznanie kilku populacji osła Equus hemionus w Azji Środkowej nie jest oczywiste. Pomiędzy 1863-64 oraz dziesięć lat później wyprawę do Sudanu Nubijskiego zorganizowali Hrabia Konstanty i Aleksander Braniccy oraz ornitolog Aleksander Waga. Ustrzelili wówczas wielkiego nilowego krokodyla. Bogate zbiory z tych wypraw trafiły do Gabinetu Zoologicznego w Warszawie oraz na zamek w Suchej Beskidzkiej. W Sudanie polował również Hrabia Potocki wraz z Janem Sztoclmanem. W publikacji "Nad Nilem Niebieskim" znajdujemy opisy z eksploracji tego nieznanego kraju. Mamy tam wzmiankę o ekstremalnie rzadkiej antylopie zwanej przez krajowców „tetela”, zwierzęcia wielkości krowy. Opowiadali również o ptactwie sudańskim oraz Hippotragusie equinus, antylopie wielości prawie konia, której świeże tropy kilkakrotnie spotkali podczas tropienia słoni i bawołów. Opowiadał przy tem o jakimś man-eaterze, który psoty wyrządzał w Senaarze. Spotykano często również kraski abysysyńskie (Corocias abyssinicus) z dwoma wydłużonemi piórami na ogonie. David Happlod, słynny brytyjski zoolog w latach 50tych i 60-siątych prowadził badania ssaków północnego Sudanu (Nubia) jako pracownik Departamentu Zoologii na Uniwersytecie w Chartumie. Jest autorem dokumentu "The mammals of Jebel Marra, Sudan" w których zawiera opis fauny ssaków tego darfurskiego obszaru. Jesteśmy pewni, iż formy innowacyjnych badań mogłyby dołożyć do tego zbioru zaskakujące populacje zwierząt. Zacne, ale rzadkie okazy z dziwnej fauny egipskich krain i Sudanu znajdują się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Stuttgardzie. W Sudanie zatem wykazano relacje latających dużych ptaków. Mówi się o północnym białym nosorożcu oraz jakimś nierozpoznanym dużym burym ssaczym drapieżcy abu sotanie z pręgami zamieszkującym góry wokół rzeki Rahad we wschodnim obszarze kraju. Theodor von Heuglin wspominał podczas swoich wypraw, iż skóra tego ssaka przebywała przez wiele lat zawieszona w Katedrze w Eifagu. Kwestią otwartą jest poznanie i wykrycie fauny drapieżców czworonożnych z Gór Nubijskich, Dżibal an-Nuba. Zaczątek opowieści sudańskich zostaje opisywany w materiale„ W pustyni i w puszczy „Henryka Sienkiewicza. Ekspedycja barona Von der Deckena w roku 1865 przetrząsneła ten dziewiczy afrykański obszar zwany Rogiem Afryki. Hrabia Potocki polował w Somalilandzie w roku 1900 na dziką zwierzynę z rozmaitych gatunków. Barwne opisy i faunę opisywał w swoich notatkach myśliwskich. Pod koniec XIX stulecia zoolog brytyjski Filip Sclater zbadał skóry ssaków zbobyte przez słynnego handlarza Karola Hagenbecka. Inni badacze w tych czasach, tacy jak niemiec Theodor von Heuglin wykryli przy tym pewne dziwne formy z tego nieznanego jeszcze wówczas obszaru. Niewiele jednak zmieniło się od tamtego czasu. Zwierzęta somalijskich ziem badali ostatnimi czasy brytyjczycy i włosi. Badania stanu fauny byłego Somali Włoskiego były prowadzone przez badaczy takich jak Agnelli i in. (1990). Dostarczyli oni wiadomości o stanie ssaków, w tym owadożernych. Somaliland i Somalia oraz inne ziemie są teraz jednak obszarem konfliktu, więc eksploracja zoologiczna tego regionu jest prawie niewykonalna. Stefan Norblin, Portret Józefa Potockiego, l. 20 te XX w. Finalizując ten zaniedbany proceder, jeśli w pewien sposób opowiemy się za odrębnym regionem, jest sposobność do wykrycia nowej populacji. Niejedna jeszcze zagadka wymaga udokumentowania. Jeśli zatem jakiś endemiczny kudłaty dziki osioł z Gór Ałajskich nie został jeszcze wykryty to jest oczywistością wykrycie go innowacyjną metodą. Brak jest natomiast obecnie danych biologicznych na jego temat. Są także regiony, które zatrzymały sie w czasie. Ludy kultywują tradycje i wiedzę o przyrodzie tak jak dziesiątki lat temu. Jest czas, aby i odkryć skryte gatunki z wielu tych nieznanych krain. Jednym z form poznania jest właśnie faunistyka, jeden z nurtów zoologii polskiej. Wybrane odniesienia: Agnelli P., Azzaroli M.L., Simonetta, A.M. 1990. Some remarks on the mammals of Somalia. Biogeographia (14): 499-513 Dieterlen F., Turni H., Marquart K. 2013.Type specimens of mammals in the collection of the Museum of Natural History Stuttgart. Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde A, Neue Serie 6: 291–303 Grąbczewski B. 1925. Przez Pamiry i Hindukusz do źródeł rzeki Indus, Warszawa, t. II, s. 227. Happold D. C. D., 1966: The mammals of Jebel Marra, Sudan. J Zool Proc Zool Soc London: 126-136. Koczyński A., Wójcik Z.1994. Dwa nieogłoszone teksty o Janie Stanisławie Kubarym. Lud, t. 77. 223-235 s. Marek A. 2013. Pasmo Hindukusz jako cel eksploracji polskiej w latach 1960-1983. Słupskie Prace Geograficzne 10, 89-107 Pisarski B. 1964. Fauna mrówek Afganistanu. Nieoprawiony maszynopis pracy, Instytut Zoologiczny PAN. Sclater P. 1884. On some Mammals from Somaliland. J Zool Proc Zool Soc London: 540-542. Strumpf E., 1900. Obrazy Kaukazu. Kartki z podróży, Warszawa, Drukarnia A. T. Jezierskiego, s. 184 Sztolcman, J. 1902. Nad Nilem Niebieskim: wyprawa myśliwska Józefa Potockiego do Sudanu. Warszawa : "Łowiec Polski" Autor jest redaktorem i współpracownikiem Kryptozoo. Jego ostatnia działalność jest związana z luchowicz gabinetem zajmującym się badaniami i przyrodą. Artykuł z cyklu historii naturalnej. Nr of public. //09.2014//rjca82%#
Artykuł był publikowany na stronie internetowej gnhi.pl, ale zostało to zniszczone na początku 2016 roku przez atak hakerski.